Digital Standard
- 1. สื่อดิจิทัลที่มีคณภาพ ุ บุญเลิศ อรุณพิบูลย ศูนยบริการความรูทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ http://stks.or.th boonlert@nstda.or.th
- 2. บุญเลิศ อรุณพิบูลย • 2536 – 2551 • 2551 – ปจจุบัน – NECTEC – STKS / NSTDA • เจาหนาที่ระบบคอมพิวเตอร • นักวิชาการ • วิทยากร ศูนยฝกอบรม • รักษาการหัวหนางานพัฒนา คอมพิวเตอรเนคเทค และบริการสื่อสาระดิจิทัล • รักษาการหัวหนางาน สนับสนุนทางเทคนิค • รักษาการหัวหนางานวิชาการ • รักษาการหัวหนางานพัฒนา สื่อสาระดิจิทัล • นักวิชาการ
- 3. สื่อดิจิทัล • เอกสารจาก Microsoft Office, OpenOffice.org • ภาพถายจากกลองถายภาพดิจิทัล • สือวีดิทัศนจากกลองบันทึกภาพดิจิทัล ่ • ภาพสแกนจากเครื่องสแกนเนอร • ไฟลเสียงดิจิทัล • สือมัลติมเดีย ่ ี • เอกสารเว็บ
- 4. ปญหาสื่อดิจิทัล ฟอนต Error โห!! สรางสารบัญ เสียเวลาปรับแตง เสียเวลาจัง จําไมไดแลวใช เปดแลว ขนาดอักษรเทาไร เปดไมไดนะ ฟอรแมตเสีย คนละ version ทํางานซ้ําซอน คนหายากมาก ที่เก็บกระจาย เสียเวลา/เงิน
- 7. การจัดเก็บขอมูล แบบเดิมๆ ยุคใหม • ตางคนตางสราง • รวมกันสราง (ออนไลน/ • ตางคนตางเก็บ ออฟไลน) • การเผยแพรผานเว็บถูก • แกไขรวมกันได ควบคุมดวยคน/กลุมคน (ออนไลน/ออฟไลน) เชน web master • เก็บรวมเปนสมบัติ หนวยงาน • เผยแพรกวางไกล
- 8. คลังความรู KM ดวย ICT
- 9. คลังความรู KM ของ สวทช. Paper-based Multimedia Explicit = Media-based Digitally-Indexed Written down Digitally-Active Intellectual Property © ™ (sm) KR Patents Tacit = People knowledge Individuals in People’s head Groups
- 10. คลังความรูดจิทัล ิ จาก KM, Social Networking Digital Library Institutional Repository Digital Archives Web
- 12. Wikipedia
- 13. Slide Share
- 14. คนได ใชไดหรือไม??? ??? คนยากจัง เปดแฟมไมได Digital Library Institutional Repository Digital Archives Web เนื้อหาดีจัง
- 15. ปญหาสื่อดิจิทัลและคลังความรูดจิทัล ิ • สื่อดิจิทัลไมไดกาหนดมาตรฐานรวมกัน ํ • การทํางานซ้ําซอน เสียเวลา • ระบบคลังความรูดิจิทัล ไมรองรับมาตรฐาน • การละเมิดลิขสิทธิ์ – Software, Content, Font, Image
- 16. มาตรฐานทีควรพิจารณา ่ • ชื่อโฟลเดอร/แฟมเอกสาร • การสรางเอกสารงานพิมพ • การสรางเอกสาร PDF • การสรางสื่อนําเสนอ • ภาพดิจิทัล • การสรางเอกสารเว็บ • สื่อมัลติมีเดียดิจิทัล • ระบบจัดเก็บ/คลังเอกสาร
- 17. มาตรฐานสือดิจิทัล ่ • การตั้งชื่อโฟลเดอรและแฟมเอกสาร • การสรางเอกสาร – ลดการทํางานซ้ําซอน – ตอยอดไดงาย – รูปแบบไมเพี้ยน – ภาษาไทยถูกตอง • การกําหนดเมทาดาใหเอกสาร
- 18. การจัดเก็บเอกสาร เก็บเขาตูเอกสาร จัดเก็บ เขาระบบ จัดเก็บ เอกสาร จัดเขาแฟมเอกสาร แยกกันเก็บ ไมเปนระบบ Drive / Folder / Sub-Folder Directory
- 19. ชื่อโฟลเดอรและแฟมเอกสาร • มักใชภาษาไทย • มักจะมีชองวาง • มักมีอกขระพิเศษผสม ั • ไมสอความหมาย ื่ หนวยงานของทานมีขอกําหนดเกี่ยวกับ การตั้งชื่อโฟลเดอรและแฟมเอกสาร แลวหรือยัง !!!!!
- 20. ชื่อโฟลเดอรและแฟมเอกสาร • ภาษาอังกฤษ ผสมตัวเลข • ใชเฉพาะเครื่องหมาย – • ไมควรมีชองวาง • ไมควรยาวมากเกินไป • สือความหมายชัดเจน ่
- 21. ชองวางหรือ underscore boonlert_aroonpiboon@nstda.or.th http://www.thai_kids.com
- 22. ชื่อหนาเอกสารออนไลน • Namespace – Wiki • Pagename • Alias คุณชอบ ... • ผลกระทบตอการนํา URL มาอางอิง http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%B8%E0 %B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99 หรือ http://th.wikipedia.org/wiki/ทุเรียน
- 25. หนวยงาน/องคกรของทาน กําหนด “นโยบายเกี่ยวกับวัน/ เวลา” ????
- 27. การพิมพ • ตัดคํา ณ ตําแหนงที่ตองการ โดย – เคาะชองวางไปเรือยๆ จนกวาจะตัดคํา ่ – กดปุม <Enter> – กดปุม <Shift><Enter> • ขึนหนาใหม ณ ตําแหนงที่ตองการ ้ – กดปุม <Enter> ไปเรือยๆ จนขึนหนาใหม ่ ้ – กดปุม <Ctrl><Enter>
- 28. การพิมพ Internet อินเตอรเน็ต อินเตอรเน็ท อินเทอรเน็ต Digital ดิจิทอล ดิจตอล ิ ดิจิทัล Web เว็ป เวป เว็บ การใชงานคอมพิวเตอร ( Computer) มีความสําคัญสูงมาก ขึ้นอยางเห็นไดชัด ยิ่งมีกระแสอินเทอรเน็ต( Internet ) ยิ่ง ทําใหการทํางาน และกระบวนการตาง ๆ จําเปนตองเรงปรับ รูปแบบเพื่อใหงานตางๆ เปนไปอยางเหมาะสม
- 29. แบบอักษร (Fonts) • กําหนดฟอนตมาตรฐานใหกับหนวยงาน/ องคกร • ฟอนตไมละเมิดลิขสิทธิ์ • หากจําเปนตองใชฟอนตพิเศษ ใหฝงฟอนต (Embedded) ไปกับแฟมเอกสาร
- 30. แบบอักษร หนวยงานของทาน กําหนดฟอนต ขนาดฟอนต และลักษณะฟอนต มาตรฐานไวอยางไร ??
- 31. ฟอนตสวยๆ ไมละเมิดลิขสิทธิ์ • TH Baijam – สวยไหมครับ • TH Chakra Petch – สวยไหมครับ • TH Charm of AU – สวยไหมครับ • TH Charmonman – สวยไหมครับ • TH Fah kwang – สวยไหมครับ • TH Krub - สวยไหมครับ
- 32. ขอชวนคิด • การฝงฟอนตไปกับเอกสาร Microsoft Office ทําได อยางไร • การฝงฟอนตไปกับเอกสาร PDF ทําไดอยางไร • หนวยงานของทานมีขอกําหนดการฝงฟอนตหรือไม อยางไร • หนวยงานของทานมีประกาศนโยบายการใชฟอนต ที่ไมละเมิดลิขสิทธิหรือไม ์
- 34. การฝงฟอนต PDF
- 35. ฟอนตภาษาไทยกับเว็บ เอกสารเว็บของทาน กําหนดฟอนตใด HTML <font face=“Tahoma, MS Sans Serif, Thonburi”>…</font> CSS font-family: Tahoma, “MS Sans Serif”, Thonburi;
- 37. Thai Encoding เอกสารเว็บของทาน กําหนด Encoding หรือไม หากกําหนดระบุเปนอะไร
- 39. Thai Encoding UTF-8, TIS-620, Windows-874 <meta http-equiv=“content-type” content=“text/html; charset=………..”>
- 40. Thai Encoding สื่อ PPT Database Web TIS-620 ISO-8859-1 สื่อ Word Database Web Windows-874 Windows-874 สื่อ Excel Web Database ไมระบุ UTF-8 สื่อ Web
- 44. ปญหา Thai Encoding กับการเก็บเกี่ยวขอมูลจากฐานขอมูลอื่น DSpace DSpace OAI DSpace Harvester DSpace
- 45. Style หัวใจงานพิมพ Heading 1 Heading 2
- 46. ทาน/หนวยงานของทาน กําหนดใหใช Style ในการสรางเอกสารหรือไม
- 47. Style หัวใจงานพิมพ • ปรับแกไขไดงาย • เอกสารไมเสียฟอรแมต • สรางสารบัญไดทนที ั • แปลงเปนเอกสารเว็บ ที่คนตาบอดอานไดดวย Screen Reader ไดงาย • แปลงเปน Digital Library Content มาตรฐานพรอม สารบัญอัตโนมัติ (Greenstone)
- 48. Word to PDF เอกสารจาก Word ที่สราง ดวย Style แปลงเปน PDF พรอม “สารบัญ” หรือ “Bookmark” อัตโนมัติ
- 49. Version นั้นสําคัญไฉน • นักเรียน: ครูขา หนูโหลด PPT ครูมาอาน ไมไดคะ • ครู: อาว เครื่องเธอมีปญหาหรือ ครูเปด ไดนะ ความผิดของใคร
- 50. Version นั้นสําคัญไฉน • ครู: ครูใช Office 2007 • นักเรียน: บานหนูใช Office 2003 ความผิดของหนู หรือนี่ !!!!
- 51. PDF คือคําตอบเพื่อแกไขปญหา หลากหลายในการสรางเอกสาร • แต PDF ก็ไมชวยหาก – มีการใชฟอนตที่ไมไดมาพรอมกับระบบ OS – สงออกเปน PDF ผิดลักษณะการใชงาน – กําหนดเงือนไขการเขาถึงผิดวัตถุประสงค / ไมได ่ กําหนดเงือนไขการเขาถึงเอกสาร ่
- 52. เอกสาร PDF • หนวยงานของทานกําหนดนโยบายการสราง เอกสาร PDF หรือไม อยางไร – การฝงฟอนต – การเขาถึงทีสะดวกดวย Bookmark ่ – การสนับสนุนการสืบคนดวย Metadata – การกําหนดสิทธิ์การเขาถึงเอกสาร • รหัสผานสําหรับเอกสารบางประเภท • พิมพดวยความละเอียดต่ํา หรือหามพิมพ • หามคัดลอก
- 53. เสียง .wav • อยาบันทึกแลวจบดวย Save • กําหนดคาใหเหมาะสมกอน • 8-bit or 16-bit sound data • Mono Preprocessing • Sample Rate – 5 kHz is barely acceptable for speech. – 11 kHz is the lowest recommended quality for a short segment of music and is one-quarter of the standard CD rate. – 22 kHz is a popular choice for Web playback and is half the standard CD rate. – 44 kHz is the standard CD audio rate
- 54. เสียง MP3 • Bit Rate – 8 Kbps through 160 Kbps CBR (constant bit rate). – 16 Kbps or higher for the best results • Mono Preprocessing • Quality – Fast yields faster compression but lower sound quality. – Medium yields somewhat slower compression but higher sound quality. – Best yields the slowest compression and the highest sound quality.
- 55. Image • ภาพตนฉบับ • ภาพสําหรับสื่อสิ่งพิมพ • ภาพสําหรับสื่อ Presentation ระบบ มัลติมีเดีย (Multimedia Presentation) • ภาพสําหรับเว็บไซตทั้งภาพแบบยอ (Preview) และภาพจริง • ภาพสําหรับระบบฐานขอมูล
- 56. มาตรฐานรูปแบบการนําเสนอภาพ ภาพ ภาพ ภาพสําหรับ Presentation Database Website Preview ตนฉบับ สื่อสิ่งพิมพ Digital Archive Format JPG, TIFF TIFF, BMP JPG JPG JPG GIF GIF TIF TIF JPG JPG PNG PNG Resolution Up to 350 Up to 350 72 - 150 72 - 150 72 – 150 72, 96 72 (dpi) Size Up to Up to Up to Up to ≈ 300 × ≈ 300 × ≈ 100 × (pixels) 1840 × 1840 × 1232 1024 × 768 1024 × 768 250 250 100 1232 Folder original dtp archive present database web preview File Name ตามจริง เปลี่ยนตามขอกําหนด โดยแยกเปนโฟลเดอรเฉพาะ
- 57. Resolution 72-ppi and 300-ppi
- 58. ภาพกับ PPT ตกแตง PPT ดวยภาพสแกน ภาพถายดิจิทัล ขนาดไฟล PPT โตมาก แกไขอยางไรดี ?????
- 59. การลด Resolution ของ PPT
- 60. Format • รูปแบบของไฟลภาพที่ใชในการจัดเก็บภาพ • การเลือกรูปแบบที่เหมาะสมตอการนําเสนอ จะชวยใหภาพมีขนาด (File Size) เล็กลง โดยคงความคมชัดไวในระดับดี • ประหยัดพื้นที่ของสื่อบันทึกขอมูลไดเปน อยางดี
- 62. GIF or JPEG?
- 63. GIF • Graphics Interlace File • จํานวนสีและความละเอียดของภาพไมสงมากนัก ู • ตองการพื้นแบบโปรงใส • ตองการแสดงผลแบบโครงรางกอน แลวคอย แสดงผลแบบละเอียด • ตองการนําเสนอภาพแบบภาพเคลื่อนไหว • สวนขยายคือ .gif
- 64. JPEG • Joint Photographer's Experts Group • เหมาะสมกับการนําเสนอทั้งระบบสื่อมัลติมีเดีย และเว็บไซต • สามารถกําหนดขนาดของไฟลไดตามความเหมาะสม (File Compression) • สามารถกําหนดคุณสมบัติการแสดงผลแบบหยาบ แลวคอยๆ ละเอียดเมือเวลาผานไป ที่เรียกวาคุณสมบัติ Progressive ่ • สวนขยายของไฟลรูปแบบนี้คอ .jpg หรือ .jpeg ื 64
- 65. PNG • Portable Network Graphics • รูปแบบลาสุดในการนําเสนอภาพผานเครือขายอินเทอรเน็ต • สามารถแสดงผลไดในระบบสีเต็มพิกัด (True Color) มีขนาดไฟลเล็ก และควบคุมคุณภาพไดตามที่ตองการ มีการกําหนดใหพื้นภาพเปนพื้นโปรงใสได (Transparent) รวมทังการแสดงผลแบบหยาบสูละเอียด (Interlaced) ้ • สวนขยายของไฟลรูปแบบนี้คอ .png ื
- 67. JPEG Quality JPEG - 60K JPEG - 19K Max Quality Low Quality
- 68. Progressive & Interlaced รูปภาพทีแสดงในโหมดปกติ ่ การแสดงผลภาพ การแสดงผลภาพแบบ Interlaced แบบ Progressive
- 69. Metadata ภาคปฏิบติ ั • คนหาเอกสารไดยากจัง • ทําไหมคนหาภาพไมได • เสียงคนหาไดไหม
- 70. คุณเคยประกาศเมทาดา ให Word หรือสไลดหรือไม • MS – Office – File, Properties.. 70
- 71. ประโยชนของ Metadata • เพิ่มประสิทธิภาพการสืบคนเอกสาร • เปนขอมูลใหกบ Search Engine ตางๆ ั • การเผยแพรในระบบอินเทอรเน็ต เปนไปอยาง รวดเร็ว • สงขอมูลใหกับซอฟตแวร/ระบบเพื่อ ประกอบการใชงาน/สืบคน • การใชประกอบการวิเคราะห/ประมวลผล
- 72. Meta Tags • Metadata สําหรับการนําเสนอบนเว็บ • บรรจุไวใน Head • รูปแบบทั่วไป <META NAME=“dataname” CONTENT=“datavalue”>
- 73. ตัวอยาง <head> <title>Meta Tags-Metadata Elements</title> <meta name="description" content=“meta tags."> <meta name="keywords" content="meta data, metadata, meta tag, meta-tag, search-engine"> <meta name="author" content="Keith Brooke"> </head> http://www.submitexpress.com/analyzer/
- 75. เพิ่มมูลคาใหเว็บดวย OpenURL <meta name="DC.title" content=“รายละเอียด" /> <meta name="DC.creator" content=“รายละเอียด" /> <meta name="DC.description" content=“รายละเอียด" /> <meta name="DC.keywords" content=“รายละเอียด" /> <meta name="DC.description" content=“รายละเอียด" />
- 76. คนหาภาพไมยากดวย Image Metadata • สนับสนุนระบบคนคืนภาพ และการปองกันลิขสิทธิ์ของภาพ • Image Metadata ระบบ XMP (eXtensible Metadata Platform) • พัฒนาโดย The Newspaper Association of America (NAA) และ The International Press Telecommunications Council (IPTC) • ใชงานไดกบโปรแกรม Adobe PhotoShop และสามารถ ั นําเสนอขอมูลตางๆ เกี่ยวกับรูปภาพ เชน Title, Author, Position, Caption, Copyright, URL, Keyword, Categories, Detail of org.
- 81. เสียงก็คนไดนะครับ
- 83. ประเด็นลิขสิทธิกสําคัญ ์ ็ • Copy คนอืนมาโดยไมไดขออนุญาต แต ่ เผยแพรในชื่อคนเองและใสสญญา ั อนุญาต • เผยแพรอยางไร ไมใหถกละเมิดลิขสิทธิ์ ู • มีเนื้อหาอยากเผยแพร แตไมอยากตอบ ใหเอาไปขาย ทําอยางไรใหงายๆ
- 84. Gotoknow.org
- 86. สงวนลิขสิทธิ์ ? • เมื่อคุณผลิตงานสรางสรรคขึ้นมาชินหนึง ไมวาจะเปนงาน ้ ่ เขียน บทเพลง รูปถาย รูปวาด ฯลฯ งานนันจะถูกคุมครอง ้ ภายใตกฎหมายลิขสิทธิ์แบบ “สงวนลิขสิทธิ์ 100%” โดย อัตโนมัติ – ไมวาคุณจะแจงตอทางการหรือไม – ไมวาคุณจะแสดงเครื่องหมาย © บนงานของคุณหรือไม
- 87. มิติของลิขสิทธิ์ • ผูสรางสรรค • ผูใช – ตองการประกาศใหชัดเจนวา – เห็นประกาศที่ชัดเจนของ ผลงานของตนอนุญาตให ลิขสิทธิ์ ใชไดระดับใด – มั่นใจวาผลงานที่นํามาใช – ไมตองการจายคาเอกสาร ไดใชอยางเหมาะสม ถูกตอง ประกาศลิขสิทธิ์ใหสํานักงาน กติกา กฎหมาย – สืบคนสื่อที่อนุญาตไดงายจาก – มีระบบตรวจสอบที่ชัดเจน อินเทอรเน็ต – ไมตองการอนุญาตการขอใช ผลงานรายชิ้นทุกกรณี
- 91. หนวยงานของทานกําหนดนโยบาย การเผยแพรสื่ออยงไร • Copyright • Public Domain • Creative Commons • ประเภทเอกสาร • รูปแบบการกําหนดสิทธิ์
- 92. ครีเอทีฟคอมมอนส Creative Commons • http://creativecommons.org/ • รูปแบบ “สัญญาอนุญาต” (license agreement) ทีทกคน ่ ุ นําไปใชกับงานของตัวเองไดฟรี • คิดคนโดยองคกรการกุศลชือเดียวกัน ่ • กอตั้งโดยนักกฎหมายและผูเชียวชาญดานคอมพิวเตอรและ ่ เทคโนโลยีชาวอเมริกนกลุมหนึ่ง นําโดย ลอวเรนซ เลสสิก ั (Lawrence Lessig) อาจารยกฎหมายประจํามหาวิทยาลัย สแตนฟอรด ผูรณรงคแนวคิด “วัฒนธรรมเสรี” (free culture)
- 94. เปาหมาย • การอนุญาตใหคนทั่วโลกสามารถ – เผยแพร – จัดแสดง – ทําซ้ํา – โพสงานตาง ๆ ลงในเว็บไซตได • ตราบใดที่พวกเขาปฏิบัติตามเงื่อนไขที่เจาของลิขสิทธิ์ เปนผูกําหนด
- 95. เงื่อนไข • สัญญาอนุญาตแบบครีเอทีฟคอมมอนสมีเงื่อนไขหลักสี่ขอ • ผูสรางงานสามารถเลือกใชขอใดขอหนึ่งหรือหลายขอรวมกัน ก็ได – “ยอมรับสิทธิของผูสราง” (Attribution ) - BY – “ไมใชเพื่อการคา” (Noncommercial) - NC – “ไมแกไขตนฉบับ” (No Derivative Works) - ND – “ใชสัญญาอนุญาตแบบเดียวกัน” (Share Alike) - SA
- 96. ยอมรับสิทธิของผูสราง ไมแกไขตนฉบับ (Attribution) - BY (No Derivative Works) - ND ใชสญญาอนุญาต ั ไมใชเพื่อการคา แบบเดียวกัน (Noncommercial) - NC (Share Alike) - SA
- 98. รูปแบบ • Human-Readable Common Deed – สัญญาฉบับอานงาย สําหรับคนทั่วไป • Lawyer-Readable Legal Code – สัญญาฉบับกฎหมาย สําหรับการนําไปใชในกระบวนการ ยุติธรรม เชน เมือเกิดคดีฟองละเมิดลิขสิทธิ์ ่ • Machine-Readable Digital Code – สัญญาฉบับภาษาคอมพิวเตอร สําหรับใหโปรแกรมทอง เว็บตางๆ เชน เสิรชเอ็นจิ้นของกูเกิ้ล “อาน” ออกโดย อัตโนมัติ
- 100. สราง (cc) เอกสารเว็บ • เขาเว็บไซต http://creativecommons.org/license/ • เลือกรูปแบบ
- 101. สราง (cc) เอกสารเว็บ • คัดลอก Code ไปแปะในเอกสารเว็บ
- 102. PDF Security
- 103. Watermark
- 105. อยาทําคลังความรูดิจิทัล เปนคลัง “ขยะดิจิทัล” และ “คลังของเถื่อน” นะครับ
- 106. แหลงขอมูลเพิ่มเติม • http://stks.or.th/wiki • http://stks.or.th/blog • http://stks.or.th/ • http://slideshare.net/boonlert