ÖĞRETİM TASARIM MODELLERİ
- 1. z EMİNE MELİKE GÜRBÜZ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ 3/A ÖĞRETİM TASARIM MODELLERİ DOÇ.DR. AGAH TUĞRUL KORUCU
- 2. zÖĞRETİM TASARIM MODELLERİ Modeller, tasvir edilmesi zor olan gerçekleri ifade etmek için kullanılır. Model, ifade ettiği gerçeğin kendisi değil benzeridir; anlatımı kolaylaştırmak için gerçeklikten taviz verilir. Öğretim tasarım modelleri de, karmaşık olan öğretim tasarımı sürecini görselleştirerek anlaşılmasını kolaylaştırır. Andrews ve Goodson, 40’tan fazla öğretim tasarımı modelinin var olduğunu göstermiştir. Bu çalışmada beş öğretim tasarım modelinden Dick, Carey ve Carey Modeli, Keller’ın ARCS Motivasyon Modeli, ASSURE Modeli, Kemp, Morrison ve Ross Modeli, Gerlach ve Ely Modeli) ve bir öğretim tasarımı yaklaşımından (ADDIE) bahsedilecektir.
- 3. z DICK ve CAREY Tasarım Modeli Öğretimsel strateji; genellikle, içeriğin organizasyonunun ve sıralanmasının çeşitli hallerinin, öğrenme etkinliklerinin belirtilmesinin, içerik ve etkinliklerin nasıl düzenleneceğinin belirlenmesinde kullanılır. Dick ve Carey’nin (1990) aşama aşama tasarım modeli, tasarımcının öğrenme hedeflerini ve bu hedeflere ulaşılmasını sağlayacak öğretim stratejilerini belirlediği bir dizi olay ve olguları içermektedir. Dick ve Carey tasarım modeline örnek olarak tek yönlü öğretimsel televizyon veya video-kaset kullanımı verilebilir. Dick ve Carey tasarım modelinde, öğretmen bütünüyle iletişimin başlatıcısı ve moderatörü konumundadır.
- 4. z1. Öğretim Hedefleri 2.Öğretimsel Analiz 3. Giriş Davranışları ve Öğrenen Özellikleri 4. Performans Hedefleri 5. Ölçüt Tabanlı Test Maddeleri 6. Öğretim Stratejileri 7. Öğretim Materyalleri 8.Biçimlendirmeye Dönük Değerlendirme 9. Bütüne Dönük Değerlendirme
- 5. z SİSTEMİN YAKLAŞIMI: Birbiriyle ilgili olan ve birlikte çalışan parçalar, hedefi gerçekleştirmek amaçlı çalışır. Sistem hedefe ulaşmışsa değerlendirme yapılır, ulaşmamışsa modifiye edilir Öğretimsel hedefler üzerine dikkat toplanır. Her bir adım birbiriyle bağlantılıdır. Farklı seviye ve statüdeki öğrencilere uygulanabilir.
- 6. z İlk adım öğretim hedeflerini belirlemektir. Öğretim analizi ikinci adımdır. Bu adımda öğrencilerinizin onlara öğretmeyi planladığınız konuları öğrenmek için ihtiyaç duyacağı becerileri belirlemelisiniz. Üçüncü adım olan öğrenenlerin özelliklerinin belirlenmesi kısmında, bu ders için öğrencilerin daha önce belirlediğiniz becerilerden hangilerine sahip olduğunu değerlendirmek gerekmektedir. Bir sonraki performans hedeflerinin yazılması adımında, ders için gerekli ayrıntılı amaç ve hedefleri belirlemelisiniz. Yapılması gereken beşinci şey, öğrencilere öğretmeyi planladığınız öğrenme çıktılarını yansıtacak bir test (performans hedefleriyle tutarlı) oluşturmaktır. Altıncı adımda ders planınızı çizmeye başlarsınız. Ders planınızda öğrenenlerin ne öğrenmelerini istediğinizi gösterebilir, etkinlikler ekleyebilir ve her bir bölümün nasıl yapılacağına karar verebilirsiniz. Grup çalışmalarına veya ders içinde hangi materyalin ne zaman ve nasıl kullanılacağına karar verme zamanıdır.
- 7. z Yedinci adımda ders için planladığınız öğretim materyallerini hazırlamanız, geliştirmeniz gerekmektedir. Daha sonra süreç değerlendirme adımında dersin nasıl devam ettiğini değerlendirmek zorunda kalacaksınız: Grup çalışması için heyecanlanmayan öğrenciler var mıydı? Gruplarınız iyi çalıştı mı? Öğrencilerin başarı durumlarında değişiklik oldu mu? Son adım olan sonuç değerlendirmede dersin istediği sonuca ulaşması, yapılan planların uygulanabilir olması, etkinliklerin işe yaraması durumları değerlendirilir.
- 8. z ADDIE MODELİ ADDIE modeli, öğretim tasarımı modelleri içerisinde en çok bilinen ve kullanılan modeldir. ADDIE; Analysis (Analiz), Design (Tasarım), Development (Geliştirme), Implementation (Uygulama) ve Evaluation (Değerlendirme) kelimelerinin birleştirilmesinden oluşur ve sürecin hangi aşamalardan oluştuğunu açık bir şekilde gösterir. “Analiz” aşaması kursun hedeflerinin belirlendiği başlangıç kısmı olarak düşünülmelidir. “Tasarım” aşaması içeriğin, konu anlatımının, alıştırmaların, kullanılacak değerlendirme araçlarının ve medyanın seçiminin yapıldığı aşamadır. Önceki iki aşama araştırma ve planlama gerektiriyorsa “Geliştirme” aşaması tümüyle onu harekete geçirmekle ilgilidir. Bu aşama taslak hazırlama, üretim ve değerlendirme olmak üzere üç görevi içerir.
- 9. z “Uygulama” aşaması, kurstan maksimum verim alındığından ve sonuçların istendiği gibi olduğundan emin olmak için programın sürekli geliştirilmesini yansıtır. Hedeflerin etkili bir şekilde verilebilmesini sağlamak amacıyla kursu yeniden tasarlamak, güncellemek ve düzenlemek için uğraşılan kısım burasıdır. ADDIE yönteminin son aşaması olan “Değerlendirme” bu projenin tüm bileşenlerinin titiz bir son teste tabi tutulduğu aşamadır. Bu aşama iki bölüme ayrılabilir: Formative (Süreç değerlendirme) ve Summative (Sonuç değerlendirme). İlk değerlendirme aslında geliştirme aşamasında sürecin içinde gerçekleşir. Sonuç değerlendirme aşamasının temel amacı, hedeflerin karşılanıp karşılanmadığını belirlemek ve projenin verimliliğini ve başarı oranını daha da ilerletmek için neyin düzeltilmesi, geliştirilmesi gerektiğini belirlemektir. Her bir aşamanın çıktısı bir sonraki aşama için girdi oluşturur. İster çevrim içi ister yüz yüze olsun, tüm eğitsel ortamlarda ADDIE modelinin basamakları rahatlıkla uygulanabilir.
- 10. z Kemp, Morrison Ve Ross Modeli Bu model çok sayıda disiplinden çeşitli yaklaşımlar içerirken doğrusal olmayan yapısı ve bileşenlerinin iç içe geçmiş doğası nedeniyle öğretim tasarımına yenilikçi bir yaklaşım sunmaktadır.
- 11. z Dick ve Carey Modeli gibi diğer modellerin aksine Kemp Tasarım Modeli, doğrusal olandan ziyade dairesel bir yapıya sahiptir. Bu döngüselliğe, modelin dokuz temel unsurunun tekil ve bağımsız değil, birbirine bağımlı olarak bakılmasıyla ulaşılmaktadır. Bu, eğitim tasarımcılarına önemli derecede esneklik sağlar çünkü tasarım sürecine doğrusal bir şekilde çalışmaktan ziyade dokuz bileşen veya aşamadan herhangi biriyle başlayabilirler. Başka bir deyişle, tasarımcıların bileşenleri “öğretici öğrenme sistemleri tasarımını gerçekleştirmenin düzenli bir yolu” olarak belirtilen herhangi bir şekilde dikkate almaları gerekli değildir.
- 12. z ASSURE MODELİ
- 13. zASSURE modelinde ismini oluşturan harfler bize modelin adımlarına dair ipucu vermektedir. İlk adım öğrencilerin yaş, akademik yetenekler, cinsiyet, ilgi alanları vb. genel özelliklerini, önceki yeterliliklerini, işitsel, görsel ve dokunsal gibi öğrenme stillerini analiz etmektir. İkinci adım öğrencinin dersin sonucunda ne bileceği veya ne yapabileceği üzerinde odaklanmak ve hedefleri belirlemektir. Üçüncü adımda ise öğrenme hedeflerinize göre, istediğiniz sonuçları ortaya çıkaran öğretim stratejilerini, teknolojiyi ve medyayı seçmek gelmektedir. Dördüncü adım seçtiğiniz teknolojiyi, medyayı ve malzemeleri nasıl kullanacağınıza dair bir plan yapmakla ilgilidir.
- 14. z Bir sonraki adım ise öğrencilerinizi derse nasıl aktif olarak dahil edeceğinize dair planlar yapmanızı gerektirir. Son adımda ise dersle ilgili tüm detayların değerlendirilmesi, gözden geçirilmesi gelir. Bu değerlendirme sırasında aşağıdaki soruları sormakta fayda vardır: o Dersiniz, planladığınız öğrenme hedeflerine uygun mu? Öğrencilerin hedeflere ulaşıp ulaşmadığını nasıl belirleyeceksiniz? Öğrencileri, öğrenme hedefleriniz doğrultusunda sağlıklı değerlendirme yapabildiniz mi? o Bu ders geliştirilebilir mi? Nasıl? Sunumunuzun zayıf yönleri nelerdir? Nasıl giderilebilir? o Medya ve malzeme seçiminiz iyi miydi? Bu araçların etkinliğini nasıl değerlendireceksiniz?
- 15. z Gerlach ve Ely Tasarım Modeli Bu modelde ilk iki unsur sırasıyla içerik ve hedeflerin belirlenmesine odaklanmıştır. İdeal olan hedeflerin belirlenmesinin ilk sırada bulunmasıdır. Fakat modelin tasarımcıları bunun her zaman mümkün olmadığını, içeriğin ve hedeflerin belirlenmesinin sınıf içinde aynı anda gerçekleşip birbirine bağlandığına ve sentezlendiğine dikkat çekerler. Üçüncü adım öğrencilerin önceki bilgi ve beceri seviyelerinin değerlendirilmesidir. Dördüncü adım kullanılacak olan öğretim stratejilerinin seçimi ile ilgilidir. Bir sonraki adım hangi grupların bireysel çalışacağı, hangi grupların tartışma, sunum gibi etkinlikler yapacağının belirleneceği, grupların organize edilmesidir. Sonraki iki adımda zaman ve mekân tahsisleri yapılır. Bir sonraki adım uygun öğrenme kaynaklarının seçilmesi ve elde edilmesi ile ilgilidir. Planlama sürecinin bu bölümü tamamlandıktan sonra, öğrencilerin performansının değerlendirilmesi ile ilgili kararlar alınabilir. Son adım, önceki tüm kararların gözden geçirildiği geri bildirim analizinin yapıldığı
- 16. z
- 17. z ARCS MOTİVASYON MODELİ NEDİR • ARCS Motivasyon Modeli, öğretimde motivasyon faktörünün dikkate alındığı hatta öğretimin merkezine konularak sunulduğu bir modeldir. Bu model, eğitimcilere öğrencilerin derse karşı meraklarının uyandırılması ve sürdürülmesi için imkanlar sağlar. ARCS Motivasyon Modeli, Keller tarafından bir çok motivasyon teorisinden yararlanılarak geliştirilmiştir. Fakat Beklenti-Değer Teorisi’ne de dayanmaktadır. • Beklenti-Değer Teorisi’ne göre, kişiler uğraştıkları bir aktiviteye yönelik beklentileri ile bu aktivitenin sonuçları arasında ne kadar yakın bir bağ kurarlarsa, o işe yönelik motivasyonları artar. ARCS Motivasyon Modeli, her biri 3 alt başlıklara ayrılan 4 temel başlıktan oluşmaktadır Motivasyon Modeli, adını 4 temel başlığın baş harflerinden almıştır.
- 18. z
- 19. z
- 20. z
- 21. z Dikkat (Attention) Motivasyonun ilk basamağıdır. Öğrencinin, derse karşı ilgisini dersin başında çekmek ve bu ilgiyi dersin sonuna kadar sürdürme stratejisidir. Bu strateji, öğrencinin derse yönelik merakını artırır. Bu stratejinin, 3 alt başlığı vardır. Bunlar: 1-Algısal Uyarılma : Belirsizlik, sürpriz, yenilik v.s. gibi değişik, belirsiz ve ilgi çekici ortamlar oluşturularak öğrencinin dikkatinin çekilmesi. 2-Araştırmaya Yönelik Uyarılma : Öğrencilerin problem çözmeleri ve soru sormaları için teşvik edilmesi. 3-Değişkenlik : Çeşitli öğretim öğeleri ile öğrencinin derse karşı ilgisini sürdürmesini sağlama. Uygunluk (Relevance) Bu strateji, öğrencinin ilgisi, beklenti ve ihtiyaçlarıyla bağlantılar kurup, onların öğrendikleri şeyin önemi hakkında bilgilendirilmesini içerir. Öğrencilerin, “bu derse niçin çalışmak zorundayım?” gibi bir sorusuna, öğrencinin beklentisine uygun mantıklı bir cevap verilmelidir. Genelde, bir dersin gerçek hayatla ilişkisini kurabilmek, o derse dikkati çekmekten daha zordur. Bu stratejinin alt başlıkları: 1-Yakınlık-Aşinalık : Derste sunulan örnek, kavram ve ilkelerin öğrencilerin daha önceki bilgileri ve ilgileri ile ilişkilendirilerek sunulması.
- 22. z Güven (Confıdence) Bu strateji, öğrencilerin başarı için olumlu düşünceler geliştirmesine yardımcı olur. Öğrencilerin başarıları kişisel özellikleri, öğretmen, okul idaresi, aile ve geçmiş tecrübelerinden etkilenmektedir. Ayrıca, soruların zorluğu da başarıyı etkileyen faktörlerden birisidir. Bu stratejinin alt başlıkları: 1-Başarı Beklentisi : Öğrencilerin, başarı elde etmelerinin bilincinde olmaları ve bunu nasıl elde edebileceklerinin farkına varmaları durumu. 2-Güç Deneme Durumu: Öğrencilere, başarılı olabilmeleri için uygun fırsat ve olanakların sağlanması. 3-Destekleme Durumu: Başarı elde etmek için çaba gösteren öğrencilere, çaba ve yeteneklerini destekleyici cevaplar verilmesi.
- 23. z Doyum (Satisfaction) Öğrenciler, beklentileri ile bu beklentilerini elde etmek için gösterdikleri çabaların sonuçları arasında bir bağlantı bulamamaları durumunda, motivasyon kaybına uğrayabilirler. Bu nedenle bu strateji, öğrencilerin çaba ve gayretlerini sürdürmeleri için motive edilmeleri gerektiğini söyler. Öğretim tasarımcıları, öğrencilerin bir derse yönelik motivasyonlarının sürdürülmesi ve geliştirilmesi için davranışı oluşturacak unsurların dikkatli bir şekilde kullanılmasını gerektiğini söyler. Doyum stratejisinin alt başlıkları: 1- Doğal Sonuçlar: Yeni kazanılan bilgi ve yeteneklerin gerçek ortamlarda kullanılması için imkanlar sağlanması. 2- Olumlu Sonuçlar: İstenilen davranışın sürdürülmesi için pekiçtireçler ve dönütler verilmesi.